قطعی شدن حذف سه صفر از پول ملی
خبرآنلاین: به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی آخرین راه حل مهار نقدینگی و تورم را در بزرگ‌کردن واحد پول ملی با حذف صفر می‌داند
ظاهراً بانک‌مرکزی از میان سناریوهای موجود برای نظام ارزش‌گذاری پول ملی حذف سه صفر را برگزید تا با بزرگ‌کردن واحد پول ملی آرزوی مهار تورم را از این طرق عملی کند
پیشنهادی که در مجمع عمومی بانک مرکزی در سال 86 غلامرضا مصباحی‌مقدم نماینده مجلس و عضو کمیسیون اقتصادی به محمود احمدی‌نژاد ارائه کرد. محمود بهمنی در گفت‌وگو با ایسنا از قطعی شدن حذف سه صفر از پول ملی خبر داد اما آینده‌ای نامشخص برای زمان اجرا عنوان کرد
به گفته او گرچه این سیاست مفید است اما در مورد زمان اجرای آن باید بیشتر فکر کرد. البته سیاست مفیدی که بهمنی از آن با صفت مفید یاد می‌کند با اما و اگرهای فراوانی روبه‌روست زیرا برخی کارشناسان پولی معتقدند: سناریوهایی که از سوی برخی مسئولان بانک مرکزی درباره ارزش‌گذاری پول ملی مطرح می‌شود که براساس آن در کوتاه‌مدت از اسکناس درشت یا ایران‌چک استفاده یا در بلندمدت سه صفر از پول ملی حذف می‌شود حاکی از یک رویکرد اداری است و نشان‌دهنده حاکم بودن دیدگاه اداری به جای رویکرد اقتصادی در حوزه پولی است. برای اداره اقتصاد لازم است دید اقتصادی حاکم باشد نه دید اداری، دستوری و سیاسی. دید اقتصادی یک رویکرد اقتصادی را با استفاده از ابزارهای این علم تجویز می‌کند اما دید اداری دستور می‌دهد براساس مصلحت‌ها اتفاقاتی بیفتد که ممکن است با نیروهای اقتصاد و بازار تعارض پیدا کند و وضعیت اقتصاد را خراب کند. به اعتقاد آنان ارزش پول ملی با افزایش تولید ملی تقویت می‌شود و برای جلوگیری از نوسانات آن باید با نرخ سود آن را تنظیم کرد
هر وقت پول ملی در آستانه تضعیف قرار می‌گیرد در یک اقتصادباز نرخ سود بانکی را افزایش می‌دهند تا قدرت پول حفظ شود. نرخ سود در واقع قیمت داخلی پول است و وقتی آن را افزایش می‌دهند قدرت و قیمت پول بالا میرود. عکس آن وقتی نرخ‌سود کاهش یابد از قدرت و قیمت پول کاسته می‌شود. کارشناسان پولی با گوشزد کردن تجربه برخی کشورها به مسئولان بانک مرکزی و کامیابی و ناکامی‌های آنان در اصلاح ساختار پولی تأکید دارند: قبل از اصلاح ساختار نظام پولی باید با عوامل رشد تورم برخورد بنیادی کرد. در کشور با شرایط اقتصادی ایران به‌دلیل آنکه درآمدهای نفت و گاز منبع اصلی تأمین کسری بودجه و هزینه‌های دولت است تورم به یک عرضه مزمن تبدیل شده و اگر از اساس برای آن فکری نشود سناریوهایی نظیر حذف صفر در حکم یک آرام‌بخش است که پس از مدتی اثر خود را از دست می‌دهد و آثار درد به شکل حادتری بروز خواهد کرد
دولت بودجه خود را از طریق افزایش حجم پول تأمین می‌کند و مادامی که جلوی این کار گرفته نشود نقدینگی و تورم رشد خواهد کرد و به تبع آن ارزش پول کاهش خواهد یافت. بنابراین حذف صفر یا هرگونه سناریو دیگر معلول سیاست‌های اصلاحی دیگری است و نباید آن را علت عنوان کرد خطایی که سیاست‌گذاران بانک مرکزی دچار آن شده‌اند. اما سیاست حذف صفر از چه زمانی باب شده است
تاریخچه حذف صفر
حذف صفر از پول ملی کشورها نخستین‌بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تورم تازنده آلمان‌غربی تجربه شد که چاپ مارک جدید را به دنبال داشت. پس از آن به ویژه از دهه 60 و 70 میلادی به این سو این عمل بارها و بارها در کشورهای مختلف که اکثراً کشورهای درحال توسعه بودند به اجرا درآمد. کشورهایی که اقتصاد آنها از تورم بالا رنج می‌برد و ارزش پول ملی آنها در سراشیب سقوط قرار گرفته بود، برای ساده‌تر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناس‌ها کردند. براساس مطالعات انجام شده در 71مورد دولت‌های درحال توسعه مجبور شده‌اند چندین صفر را از پول ملی خود حذف کنند. آخرین نمونه در این زمینه به زیمبابوه مربوط می‌شود که طی آن دولت این کشور 10 صفر از پول ملی این کشور حذف کرد
سابقه حذف صفر در جهان
برزیل در دهه 60 و 70 میلادی به یکی از سنگین‌ترین تورم‌های آن زمان دچار شد. به گونه‌ای که پول ملی این کشور ماهانه 30 تا 40درصد ارزش خود را از دست می‌داد. پیش‌ترها از سال 1930 تا 1942 پول ملی برزیل دوبار تغییر نام پیدا کرده بود. در سال 1967 میلادی برای اولین‌بار 3 صفر از پول ملی برزیل با نام Cruzeiro حذف و این پول به Cruzeiro Noro تبدیل شد. با این وجود برزیل نتوانست در کنترل تورم موفق عمل کند و تا سال 1981 تورم این کشور بار دیگر به 151درصد رسید. در این میان باردیگر سه صفر از پول ملی برزیل حذف شد. در سال 1989 بار دیگر تورم برزیل افزایش یافته و به هزار و 431 درصد رسید. در این هنگام باردیگر دولت برزیل اقدام به حذف صفرهای بازگشته همراه با تغییر نام پول ملی کرد. در سال 1993 زمانی که تورم این کشور در مرز 2 هزار درصد قرار داشت بار دیگر حذف سه صفر اعمال شد. از سال 1930 تاکنون طی شش مرحله 18 صفر از پول ملی برزیل حذف شده است.
الگوی ترک
ترکیه به یک‌باره شش صفر را از پول ملی خود را در سال 2005 میلادی حذف کرد. تورم در ترکیه از ابتدای دهه 80 آغاز شده و با شتاب پیش رفت. از سال 1981 به این سو در ترکیه هر دو سال یک‌بار نیاز به اسکناس‌های درشت‌تر احساس می‌شد. از آغاز سال 2005 اسکناس‌های جدید ترکیه با عنوان لیر جدید منتشر شدند. هر لیر جدید معادل یک میلیون لیر قدیم است و به این ترتیب ترکیه در یک مرحله شش صفر را از اسکناس حذف کرد. مهار تورم در ترکیه با نظارت و دستورالعمل‌های صندوق بین‌المللی پول انجام گرفت. این کشور به عنوان یک نمونه برگزیده در مهار تورم از سوی این نهاد بین‌المللی معرفی شد. ترکیه پیش از آنکه اقدام به حذف صفرها کند تورم را به طور کامل مهار کرد
ناکامی دیکتاتور
دولت زیمبابوه در سال 2003 زمانی که تورم این کشور یک هزار درصد بود اقدام به حذف سه صفر از اسکناس‌های این کشور کرد. با این وجود دولت عملاً هیچ‌گونه اقدامی درخصوص مهار تورم انجام نداده و صرفاً به وجه‌روانی حذف صفرها اتکا کرد. اما سیاست‌های پولی این کشور در پرتو دیکتاتوری موگابه تورم این کشور آفریقایی از مرز یازده میلیون درصد گذراند و دولت برای تأمین اسکناس مورد نیاز مردم ناگزیر از چاپ اسکناس‌های یکصد میلیارد دلاری شده است
بسته آرژانتینی
در آرژانتین طی سال 1960 میلادی، هر دلار آمریکا در برابر 1100 تا 3500 پزوی آرژانتین مبادله می‌شد. آرژانتین با حذف دو صفر از پول خود ارزش آن در برابر دلار را افزایش داد. در اوایل دهه 1980 میلادی نیز هر دلار آمریکا در برابر 18000 تا 180000 پزو دادوستد می‌شد. دولت آرژانتین در سال 1983 چهار صفر از پول خود را حذف کرد. مقامات آرژانتینی در رابطه با این تجربه می‌گویند اگر دولت تنها به حذف صفرهای پول ملی اکتفا کند و اصلاحات اقتصادی فراگیر و جامعی را اجرا نکند، سیاست حذف صفر به تنهایی کارساز نخواهد بود
|